Zoek
 
Sluiten
INDISCHE ENCYCLOPEDIE
Indopedia
INDOPEDIA
De Indische Encyclopedie
 

Index encyclopedie

Tel. / adres boeken

Recepten, Gerechten

Djamu (Jamu) - medicinale kruiden , planten en vruchten. Ziekten & Kwalen

Indische Boekrecensies

Verhalen

Bladmuziek Krontjong

Bezoekers vanaf jun. '09

 19881208 Bezoekers

 23 Bezoekers online

rss Deze artikelen zijn ook met een RSS reader te lezen. :
https://indopedia.nl/data/nl-articles.xml

IJzer en ijzerertsen.
Gedegen ijzer is een zeldzaamheid in de natuur; in Indië is het slechts van cosmischen oorsprong bekend, uit de meteorieten van Prambanan en
van Djoho. Het is geen zuiver ijzer maar een alliage van ijzer en nikkel, beter bekend onder den naam van meteoorijzer. Door zijne groote affiniteit tot zuurstof komt het in de natuur daarmede gebonden voor in den vorm van magnetiet of magneetijzererts, chem. formule Fe3O2, haematiet, roodijzererts of ijzerglans Fe2O3, limoniet of bruinijzersteen 2 Fe2O3. 3 H20; in verbinding met zwavel als pyriet FeS2, een belangrijk erts voor de zwavel zuurbereiding; met koolzuur als sideriet of spaatijzererts FeCO3, dit mineraal is echter tot nu toe in Indië weinig aangetroffen. - De ijzerertsen komen voor in magmatische, contactmetamorphe, gangvormige, metasomatische, verweering- of residuaire afzettingen in gruisafzettingen en als moeras ijzererts. - Magmatische afzettingen. Het erts, als afscheiding uit een magma, in den vorm van magnetiet is alleen aangetroffen bij Soengai Lasi in de Padangsche Bovenlanden. De aanwezige hoeveelheid is echter gering en wordt geschat op eenige honderden tonnen. De magnetieten en illmenieten (titaanhoudende magnetieten) in enkele gesteenten zijn eveneens magmatische afscheidingen; in andesieten en bazalten zijn magnetiet en illmeniet het eerst in dat gesteentemagma uitgekristalliseerd, zijn dus de eerste uitkristallisatieproducten en als een magmatische afscheiding te beschouwen. Zij kunnen in enkele andesietmassleven in zulk een groote hoeveelheid voorkomen o.a. in het Boekit Serillomassief in Palembang, dat het metingen met magnetische instrumenten beïnvloedt. Contactmetamorphe afzettingen komen aan het contact van een stollingsgesteente met een sedimentaire, gewoonlijk kalksteen, voor. Zij hebben min of meer onregelmatige vormen. Het ijzer is dikwijls gebonden aan zwavel; er komen dan ook in deze afzettingen pyrieten en chalcopyrieten voor, welke dikwijls goud en zilverhoudend zijn. Dergelijke afzettingen zijn gevonden in Atjeh in het landschap Lhong aan het contact van diabaas en andesiet, in de omgeving van Tapak Toean aan graniet, in de res. Tapanoeli bij Moeara Sipongi als fijnkristallijne haematiet aan graniet, in de Padangsche Bovenlanden in Goenoeng Besi bij Batoe Sangkar aan graniet, bij Batoe Mendjoeloer en Timboeloen in het Siboembemgebergte en bij Pasilian aan de Ombilinrivier, op de grens van Djambi en Palembang in Boekit Rajah aan graniet als resten in granaatrots deels als sulfidische ijzerertsen deels als magnetiet, in de Lampongs langs de noord- en oostrand van Boekit Ranggal, waar ettelijke millioenen ton ijzererts als magnetiet en haematiet aanwezig zijn. In de Z. en O. afdeeling van Borneo in de onderafdeeling Kotta Waringin (Sampit) aan de Ajer Besi, Soengei Kalong, Goenoeng Dangkoe, Sekalau en eenige andere plaatsen waar enkele dezer ijzerertsvoorkomens door Inlanders werden ontgonnen en op ijzer verwerkt. In Centraal Celebes aan de Salo talimbangan, 12 km. van Rante Pao. Gangvormige afzettingen worden op Bangka en Billiton op tal van plaatsen gevonden. De belangrijkste is die in Goenoeng Seloemar op Billiton waar een 2-5 m. dikke gang van magnetiet voorkomt en als een 2-4 m. hooge muur in het landschap oprijst; het ijzererts is tinhoudend. Een andere ertsgang is die van Batoe Besi op het zelfde eiland, losse blokken van den dagzoom bleken 1-5% tin te bevatten. Op Bangka komen ook dagzoomen van ijzerertsgangen voor o.a. bij den heuvel Pelawan in Koba; in den Riouw-archipel op het eiland Bintang bij den heuvel Sekoening en bij Semog. In de Westerafdeeling van Borneo bij Padjiloe waar een 60-85 cm. dikke verticaal staande ertsgang voorkomt. Als metasomatische afzettingen, waarbij een bestaand gesteente, meestal een carbonaatgesteente verdrongen is door een ertsafzetting, is te rekenen het ijzerertsvoorkomen in het stroomgebied van de Kroeng Ligau (onderafdeeling Tjalang, Westkust van Atjeh). - Verweerings-, residuaire of restafzettingen zijn ontstaan door verweering van een ijzerrijk gesteente. Deze soort afzetting is in Indië veel verbreid. Tientallen millioenen tonnen zijn hiervan aanwezig. Dergelijke afzettingen zijn het eerst op Cuba als zoodanig herkend. In Indië is deze afzetting ontstaan uit basische en ultrabasische gesteenten (gabbro's, peridotieten en serpentijnen). Het
zijn oppervlakteertsen, naar de diepte gaat het erts over in onverweerd gesteente; het ijzergehalte bedraagt 65-89% ijzeroxyde Fe2O3. Vindplaatsen van deze soort
vindt men in de Z. en O. Afdeeling van Borneo in het Koekoesangebergte, op het eiland Seboekoe, in Midden-Celebes in het Verbeekgebergte, in de Molukken op Ternate, West Obi en andere eilanden. Deze ijzerertsen bevatten dikwijls geringe hoeveelheden nikkel. -

Gruisafzettingen. Hiertoe behooren de titaanijzer- en magnetietzanden welke door verweering van andesieten zijn ontstaan en door het water zijn meegevoerd; langs de kusten van Sumatra, Java en Bali zijn deze zwarte zanden in groote hoeveelheden afgezet. Door de branding der zee hebben deze afzettingen een mechanisch verrijkingsproces ondergaan, ze liggen aan het oppervlak, kunnen gemakkelijk en goedkoop gewonnen worden. In de res. Banjoemas en Bagelen zijn aan de zuidkust van Java verschillende terreinen in concessie uitgegeven voor de winning van dit erts. Proeven hebben geleerd dat titaanhoudend ijzer daaruit verkregen kan worden; uit dit ijzersoort zijn in Amerika rails gewalst, die wel voldeden maar op den duur voor het gebruik te hard bleken te zijn. - Moerasiizererts wordt ook  in Indië gevonden; het ijzergehalte van dit soort erts is over het algemeen laag en dikwijls mangaanhoudend. Vindplaatsen in de moerassen bij Meester Cornelis (Batavia), aan den voet van den Tangkoeban Prahoe bij Tji Atter.
De reusachtige afzettingen van residuaire ijzerertsen op Celebes en op Seboekoe hebben geleid tot plannen in Indië een hoogovenbedrijf te stichten. De plannen zijn
echter niet doorgegaan daar in Indië geen goede hoogovencokes is te fabriceeren en in mindere mate daar uit dit erts slechts een speciaal staalsoort (nl. nikkelhou-
dend) zou verkregen worden, waarvoor op de Oostaziatische markt geen voldoende afzet zou te vinden zijn. Voor meerdere gegevens omtrent ijzerertsen in Indië raadplege men de Verslagen en Mededeelingen betreffende Indische delfstoffen en hare toepassingen de deeltjes 7 en 9 en voor de stichting van een staalindustrie de deeltjes 2, 8 en 15.


Creatie datum: 07/06/2017 23:18
Categorie: - Y
Pagina gelezen 1217 keren


Reacties op dit artikel

Er heeft nog niemand gereageerd.

Nieuws van den dag uit het voormalig Nederlandsch-Indië