|
INDOPEDIA
|
|
De Indische Encyclopedie
|
19274231 Bezoekers
35 Bezoekers online
Deze artikelen zijn ook met een RSS reader te lezen. : https://indopedia.nl/data/nl-articles.xml
Kraamvrouwenkoorts - Djamu
Kraamvrouwenkoorts is een ziekte die vroeger veel voorkwam maar nog steeds kan ontstaan.
Ook Nederlandse en Belgische vrouwen kunnen het nog steeds oplopen. In vroegere tijden kon de ziekte dodelijk aflopen, tegenwoordig is deze vrij goed te behandelen.
Het is een ziekte, veroorzaakt door schadelijke bacteriën die tijdens de bevalling achterblijven en tot ontstekingen leiden.
Een goed middel is het volgende:
Men zet een soeplepel kembang srigading met een splitglaswater op en verkookt dit tot op de helft. Heeft men geen bloemen, neem dan zeven bladeren en doe er drie blaadjes iler bij.
Door direct na de bevalling het volgende drankje in te nemen, 's morgens en 's avonds vers bereid, kan men deze koorts voorkomen.
Kook een jong papayablad met een lepeltje verse asem en een stukje gula jawa in een splitglas water.
Verkook het tot op de helft en neem het in, als het voldoende is afgekoeld. Het is beter, daarbij tevens een tapel te gebruiken van zeven iler blaadjes, een grote theelepel jung rahab (eerst tot as gebrand) en wat asem kawak bij elkaar gestampt.
Bij Javaanse kraamvrouwen komt het vaak voor, dat de normale vloeiingen plotseling ophouden.
Men kan er vrij zeker van zijn, dat de dukun (medicijnenvrouw of man) haar in dat geval opium heeft toegediend, hetzij in de jamu die ze bij grote hoeveelheden krijgt, of in de dagelijkse koffie.
De dukuns doen dit, om de naweeën te verlichten, als de vrouw vreselijke pijnen heeft.
Het resultaat is echter noodlottig. De naweeën houden op, de kraamvrouw kan niet meer vloeien, maar kan evenmin urineren, of stoelgang hebben.
Het onmiddellijk gevolg is bijna altijd hoge koorts en wanneer niet bijtijds wordt ingegrepen, sterft de kraamvrouw, omdat het niet meer mogelijk is, de vuile stoffen uit te drijven.
Ook kan men srigading proberen, maar meestal zal het reeds te laat zijn voor dit middel.
Een sterker middel is het innemen van asem kawak zoveel als een duivenei met water en gula jawa.
De asem werkt laxerend en geeft hernieuwden bloedaandrang naar het onderlijf. Tevens moet men kapur sirih met jeruk nipis sap en kajuputih olie tot een zalfje mengen en op buik en lendenen smeren.
Srigading:
Latijnse naam: Nyctanthes arbor-tristis L
Familie: Oleaceae (Verbenaceae)
Een kleine boom of struik, meestal geplant in tuinen en op begraafplaatsen. De bloemen gaan alleen in de nacht open.
De bloemen worden vaak gebruikt bij het maken van parfums of als gele kleurstof. Gedroogd worden ze wel als thee, mits gemengd met andere soorten kruiden, gedronken. Dit voor de geur.
Iler, miana
Latijnse naam: Plectranthus scutelariodes (L.) R.Br
Familie: Coleus atropurpureus Benth. Lamiaceae (Labiatae)
Dit kruid komt in talrijke variëteiten voor op Java van de laagvlakte tot op 1300 m zeehoogte. Ze hebben alle paarse bloemen aan een lang steeltje. Met weinig verzorging groeit deze plant overal weelderig. Voor medicijn is de variëteit met effen donkere roodbruine bladeren het best.
De andere variëteiten zijn fraaier. Er zijn er zelfs met schitterende kleuren, maar die hebben, voor zover bekend, geen geneeskracht. De plant laat zich door stekken vermenigvuldigen.
Te gebruiken bij:
- aambeien
- buikziekten volwassenen - door ontstekingen van de ingewanden
- dysenterie
- kraamvrouwenkoorts
- menstruatie
- navel
- oogziekte
- wonden
Kates of papaya
Latijnse naam: Carica papaya Linn.
Familie: Caricaceae
Een boomachtig kruid, dat de merkwaardige eigenschap heeft, bijzonder snel te groeien.
Uit zaad geplant, heeft men na zes maanden een houtachtige stam van circa twee meter hoog, die al vrucht begint te dragen.
Er zijn mannelijke en vrouwelijke bomen.
Aan de mannelijke bloeiwijzen komen nu en dan tweeslachtige bloemen voor, die zich na bevruchting tot een kates of papaya ontwikkelen.
Zulke vruchten hangen dan in tegenstelling met de gewone aan een lange steel en heten papaya gantung.
Voor medicinaal gebruik worden in het bijzonder de delen van deze mannelijke bomen genomen.
De vruchten, vooral de grote soorten, lijken veel op meloenen, maar zijn langwerpig van vorm.
Het vruchtvlees is zeer sappig en oranje van kleur.
De zaden zijn zwart.
De vrucht zelf is zeer verkoelend, en werkt zeer gunstig op de maagsappen en heeft menig maag- en buiklijder genezen.
Toch is kates niet voor iedereen goed. Vrouwen met een uitgezette baarmoeder mogen geen kates eten en evenmin zij, die in de urine eiwit verliezen.
Hysterische vrouwen en gallijders zullen op den duur van het gebruik van kates een gele gelaatskleur en gele handen krijgen.
Nierlijders krijgen na het eten van kates vreselijke jeuk.
Lijders aan eczeem en vrouwen, die last hebben van witte vloed, mogen geen kates eten.
Onrijpe papaja kan men als groente stoven.
Bij de rijsttafel worden er ook zeer smakelijke gerechten van bereid.
De schil van jonge papaya scheidt bij beschadiging een vocht af, dat als getah papaya bekend is en geneeskrachtige eigenschappen heeft.
Men moet er voor zorgen, dat dit vocht niet in de ogen komt.
Dat zou blindheid ten gevolge kunnen hebben.
Krijgt men door een ongeluk deze getah in het oog, wat bij kinderen nog wel eens kan voorkomen, dan is het best, het oog herhaaldelijk te wassen en te betten, met suikerwater.
De bladeren zijn koortswerend en oefenen bij mens en dier een zuiverende invloed uit.
Paarden bijvoorbeeld, die minstens eens per week papayabladeren te eten krijgen, zullen vrij blijven van kolieken, maden, slijmophopingen enz.
De bloemen zijn ook een gezond voedsel, dat het bloed zuivert en de eetlust opwekt.
Men kan ze met melk en boter stoven.
Ook wordt er wel tafelzuur van gemaakt.
De bloemen van de papaja gantung zijn wel eetbaar maar bitter.
Om de bittere smaak te verdrijven, worden ze gekookt met jonge blaadjes van kuda-kudaan.
Ook de wortels en de wortelbast zijn geneeskrachtig.
De gestampte zaden worden zowel in- als uitwendig gebruikt.
Ze zijn verhittend en kunnen zelfs abortus veroorzaken.
Te gebruiken bij:
- aambeien
- brandwonden
- buikziekte bij volwassenen - Ontlasting van harde stof, omgeven door dof draderig slijm
- buikziekte bij zuigelingen
- buikziekte bij volwassenen - door ontstekingen van de ingewanden
- diarree of buikloop in hevige mate
- difteritis
- dysenterie
- eetlust opwekkend
- endeldarm ontsteking
- Engelse ziekte
- Uitschieten van fondament
- afdrijven van gal
- gewrichtsaandoening
- kindervoeding
- koortswerend
- kraamvrouwenkoorts
- leverziekte
- maagkramp
- maagkwalen
- opwekken van maagsappen
- maden
- malaria
- ter bevordering van urineren
- moeilijke ontlasting
- podagra
- slapte in de spieren
- slijmkoliek
- overvloedige speekselafscheiding
- slechte spijsvertering
- Indische spruw
- steenpuisten
- transpiratie middel
- witte vloed
- wratten
Asem of tamarinde
Latijnse naam: Tamarindus indica Linn
Familie: Leguminosae-Caes
Dit is de tamarindeboom, die op Java in de laagvlakte algemeen voorkomt vooral langs de wegen.
In de tijd, dat de rijpe peulen afvallen, ziet men de Javaanse vrouwen, die naar de pasar gaan, de asemvruchten, die ze op hun weg zien liggen, oprapen.
Asem wordt in de keuken veelvuldig gebruikt en komt ook voor in de meeste rijsttafelgerechten.
Asem bevordert de verteerbaarheid van vlees en neemt de onaangename lucht van vis weg.
Van de vruchten maakt men gelei en jam en ook kan er een verfrissende stroop mede bereid worden.
Asem kawak heten de overjarige vruchten, die voor medicinale doeleinden geprefereerd worden boven verse.
(Een bij paarden en nauw verwante soorten voorkomende infectieziekte, veroorzaakt door de bacterie Loeffleria (Mallomyces) mallei,
meestal beginnend met ontsteking van het neusslijmvlies)
's Morgens geeft men het paard een hoeveelheid als een eenden- ei, vermengd met zoveel water, als in een aer blanda (spuitwater) fles gaat.
-
aambeien dunnen ontlasting zonder bloed volwassenen - buikziekte volwassenen door inwendige hitte
- lichte cholera
- droge hoest
- jeuk
- kraamvrouwenkoorts
- laxeermiddelen
- maden
- malaria
- mazelen
- pijnlijke menstruatie
- naweeen
- netelroos
- Spaanse pokken
- pokken
- puisten
- puisten in het gezocht
- uitslag op het hoofd
- uitslag
- dunne ontlasting met bloed
- witte vloed
- het opwekken van zog
- zwangerschap
- eczeem
- jeukerige wonden
- wonden aan de voet
Gula Jawa (Djawa) / Javaanse suiker
Aren, arenpalm, suikerpalm
Latijnse naam: Arenga pinnata Mer.
Familie: Palmae
Palmsuiker is een product wat veel in de Indische, Thaise en Vietnamese keuken wordt gebruikt.
Je vindt het in zowel zoete als hartige gerechten.
In Indonesië staat het bekend als “gula jawa” wat in het Nederlands javaanse suiker betekent.
Er zijn verschillende soorten, de palmsuiker uit het sap van de arenpalm (gula aren), uit het sap van suikerriet (gula tebu), uit het sap van de cocospalm (gula kalapa) en uit het sap van de lontarpalm (gula siwalan).
De bewoners stellen de gula kalapa het meest op prijs.
De gula aren ruikt het lekkerst. Het palmsap wordt afgetapt; het rietsap door persing verkregen.
Het koken van de suiker uit dit sap gaat voor alle soorten vrijwel op dezelfde wijze. De verkregen suiker is nooit geheel zuiver.
Ze ziet donker geel tot bruin en heeft steeds een bijsmaak, die vaak zeer aangenaam en geurig is, dit is dan ook de reden dat de gula jawa vaak wordt geprefereerd boven de zuivere kristalsuiker, zoals de Europese fabrieken die maken.
Uit de bloeikolven wordt het palmsap getapt, waaruit door indampen de gula aren of arensuiker wordt bereid.
Van de zaden van de arenpalm worden de geliefde glibbertjes gemaakt, een confituur bekend onder de naam van kolang kaling.
Uit het merg van de arenpalm wordt meel bereid op dezelfde wijze als sago wordt gewonnen.
Op Java noemt men dit med pati, dat zoveel betekent als het Hollandse bloem.
Dit meel is zeer licht verteerbaar en bijzonder geschikt als voedsel voor buiklijders.
Als het goed gedroogd is, kan het jarenlang worden bewaard.
De arenpalm levert bovendien nog het injuk, ook wel kortweg juk geheten. Dat zijn de zwarte borstelige vezels, die tussen de bladstelen groeien en waarvan touw en borstelwerk wordt gemaakt.
Het rot zeer moeilijk en blijft ook in de grond zeer lang goed.
Het wordt gebruikt, om de ondereinden van palen te omwinden, die in de grond staan en daardoor een bescherming hebben tegen rajap.
In het binnenland wordt het veel gebruikt als dakbedekking.
Bij waterkeringen dient het tussen de stenen, om het zand vast te houden en uitspoelen tegen te gaan.
Verder doet men een plukje ijuk onder in de bloempotten, waardoor het uitlozingsgat vrij blijft. Chevelures, varens en begonia's groeien dan het best.
Te gebruiken bij:
- blaassteen
- slijm
- suikerziekte
- tanden krijgen
- aambeien
- abcessen
- bedplassen
- steenpuisten
- buikziekte bij zuigelingen
- dysenterie
- eetlust opwekkend
- uitschieten van fondament
- heesheid
- kraamvrouwenkoorts
- laxeermiddelen
- maden
- pijnlijke menstruatie
- ontlasting
- puisten
- spruw
- transpiratiemiddel
- verkoudheid op de borst
- wormen
- zogen
- eczeem
- hoest
- branderige en zwerende wonden
Jung rahap
Latijnse naam: Baeckea frutescens
Familie Myrtaceae
Jung rahab, in de medicijnhandel bekende naaldvormige bladeren van B. frutescens.
Met heet water maakt men er een aftreksel van, dat als thee wordt gedronken.
Te gebruiken bij:
- gezwollen benen
- kraamvrouwenkoorts
- bevorderen urineren
- opwekkend middel
Jeruk nipis of Jeruk pecel of citroen
Latijnse naam: Citrus aurantifolia Swingle.
Familie: Rutaceae
Deze kleine sterk vertakte boom levert de vruchten, die als medicijn de grootste waarde hebben en in Indonesië algemeen worden gebruikt in plaats van de zuid-Europese citroenen, die ze uitstekend kunnen vervangen.
Het sap van jeruk nipis doet in geur zeker niet voor dat van de beste citroenen onder.
De boom wordt vermenigvuldigd door cangkokans, waartoe men van de beste bomen de jonge ondertakken kiest, die anders toch moeten worden weggesnoeid.
Hij groeit het best op zonnig terrein, zelfs op schrale grond in de laagvlakte en in het lage heuvelland.
De vruchten zijn bolrond met een kort spits puntje.
De schil is glad en dicht bezet met fijne stippels, die vooral duidelijk uitkomen, wanneer de vrucht volkomen rijp is en dan geel wordt.
De vruchten worden groen geplukt en volkomen boomrijpe vruchten ziet men dan ook zelden.
Een Indische huisvrouw zal goed doen, te zorgen, dat op een geschikt plekje van het erf een jeruk nipis boompje komt te staan.
Veel zorg behoeft er niet aan te worden besteed.
Hoofdzaak is, dat de boom zo vrij staat, dat er rondom enkele meters ruimte is, want hij verdraagt geen andere bomen in de nabijheid.
Volwassen takken moeten vooral niet te vaak worden gesnoeid.
Tegen het einde van de droge moesson wordt de grond op een meter afstand van de stam wat opengewerkt en verse humus, as en kalk ondergespit.
De boom zal dan overvloedig dragen.
Wees er alert op dat er geen mieren in de boom nestelen en schilder onderaan de stam een ring van kalk.
Vernieuw de ring zo vaak als nodig.
Te gebruiken bij:
- hoest als gevolg van kouvatten
- keelabces
- knokkelkoorts
- koorts
- kouvatten
- kraamvrouwenkoorts
- malaria
- pijnlijke menstruatie
- reumatiek
- slijm
- witte vloed
Kapur Sirih (zie ook sirih)
Kapur sirih is fijne gebluste kalk, zoals die, bij sirih pruimen wordt gebruikt.
Deze kalk wordt in verschillende recepten gebruikt en in kleine hoeveelheden op de pasars (markten) verkocht.
Kayu putih
Latijnse naam: Corypha utan
Een kleine boom, die op Java niet in het wild voorkomt maar inheems is in de Molukken en Celebes.
Uit de jonge bladeren wordt door distillatie de bekende kayu putih gewonnen.
Zuivere kaju puti is kleurloos.
Door het contract van de dampen met het koper van het distilleer toestel krijgt het handelsproduct een fraaie groene kleur.
Deze olie is in de ogen van de Indonesiëer en inmiddels ver buiten Indonesie een universeel middel tegen allerlei kwaaltjes.
De vruchtjes worden onder de naam marica bolong op Java verkocht.
Waarschuwing: neem altijd eerst contact op met uw arts voordat u
gebruik maakt van de informatie, middelen en of (be)handelingen op deze website.
Categorie: - K - Ziekten & Kwalen
Pagina gelezen 1738 keren
Er heeft nog niemand gereageerd.
Voor meer informatie over nieuws uit de kranten van Nederlands-Indië
La vie est un pélerinage
© 2004-2017
