Vaartuigen.

Het kan niet verwonderen dat in een eilandenrijk als Ned.-Indie de inheemsche scheepvaart zeer belangrijk was en dat dus ook het aantal soorten vaartuigen legio was en nog is.
Evenmin dat van die vaartuigen - door den Inlander beschouwd als het ideaal vervoermiddel - veel werk werd gemaakt.
In dit alles is mettertijd groote achteruitgang te bespeuren, omdat de veiliger en geriefelijker vaart met Europeesche schepen de inheemsche scheepvaart grootendeels heeft verdrongen.
Toch is het aantal soorten inheemsche vaartuigen nog zoo groot dat een opsomming en beschrijving ondoenlijk zou zijn.
Slechts de meest voorkomende en meest bekende mogen hier kortelijk worden aangeduid.
De Inlandsche vaartuigen zijn in het algemeen zuiver polynesisch.
hetgeen mede blijkt uit de benamingen der vaartuigen en die der onderdeelen.
De algemeene Maleische benaming voor vaartuigen is prahoe, door de Nederlanders verbasterd tot ,,Prauw”.
Veelal hebben zij ook typische plaatselijke afwijkingen: zoo de Javaansche prahoe majang met binnenwaarts gebogen voor- en achtersteven, de prahoe alisalis, met gespleten stevens; van Borneo de prahoe negara en de prahoe tambangan; Makassaarsch-Boegineesch is de prahoe padoewakang; Moluksch de prahoe orembaai en de prahoe belang met versierde hooge stevens en een hut waarop muzikanten plaats nemen, de kano van Nieuw-Guinee, waarin men staande roeit.
De prahoe van vorsten en aanzienlijken heet kanaikan.
De prahoe bandoeng van den Riouw-Lingga archipel heeft één groot vierkant zeil en heeft een laadvermogen van bijna 8000 kg.
De prahoe pajang of -pemajang, zoo genoemd om de overeenkomst in vorm met een hengelschuitje, heeft een laadvermogen van bij de 15.000 kg.
De prahoe poekat of sampan poekat is voorzien van twee masten en wordt gebruikt zoowel als handelsvaartuig als om met een sleep of treknet te visschen.
De voormalige vorstelijke kruisers (ter gezagshandhaving of beteugeling van zeeroof en smokkelhandel) heetten prahoe pajir.
De sultan van Djohor had in gebruik prahoe bintang' beralih en prahoe kakap oende-oen-doe.
Een tweemaster, vooral in de Atjehsche Wateren in gebruik heet prahoe banting.
Zeeroovers gebruikten de prahoe bintak.
Een soort groot handelsvaartuig heet prahoe pentjalang, een Maleisch oorlogsvaartuig prahoe kakap, een andere soort, met ra doch zonder spiegellantjang, weer andere soorten lantjang tjamar en lantjaran.
Een soort handelsvaartuig met één mast, ook in gebruik bij de orang Laoet, heet prahoe pendjadjap.
De penglima-perang van Djohor gebruikte een djoeloeng- djoeloeng, een tweemaster.
Een groot inlandsch vaartuig met drie masten is de lantja.
Een Boegineesche tweemaster, ook bij de Maleiers in gebruik is de pédewakan.
Een ander soort vaartuig is de tjempéloeng; een klein zeewaardig vaartuig is de gobang; een klein visschersvaartuig de soemboek (Perz. soenboek).
Een Chineesch vaartuig de sénat.
De pilang is een platbodem vaartuig.
De wangkang' (Mal.), een handelsvaartuig, wordt tegenwoordig bijna uitsluitend door Chineezen gebruikt.
De djoeug is een jonk en is grooter dan de wangkang.
De tongkang, een lang vaartuig, gebruikt als lichter en als laadboot, is zeer bekend.
Voor hetzelfde doel gebruiken de Batavianen de prahoe top en de tjoenia.
Een klein Maleisch riviervaartuig is de pinis (Fransch ,,péniche").
De koera-koera, een soort van galei, thans nog in gebruik, werd vroeger voor de hongi-tochten in de Molukken gebezigd.
Een Javaansche ark is de batra, bahitra of bahita.
Een volkomen toegerust vaartuig, met kiel en bokken heet prahoe dengan loenas dan soesangnja.
Het geraamte van een in aanbouw zijnd schip heet lanar.
Een schip van uitheemsch model heet kapal.
Inlandsche sloepen en booten hebben den algemeenen naam sampan voor den soortnaam: in
een sampan berlaga worden wedstrijden gehouden.
De sampan kempang is een rivierboot vervaardigd uit een boomstam.
Andere soorten zijn de sampan sembawa (d.i. dievensampan), sampang batil, sekotji (van ons woordt ,,schuitje”), lepaflepa, sampan kollk een kano voor eén persoon, de kolik tetap voor zes personen.
Kleiner dan de eenpersoons kolik is de djaloer.
De tambangan of sampan penambang is een veer- of overhaalboot.
De bidoek is een kleine visschersboot.
Er zijn nog tal van andere soorten.

Creatie datum: 21/09/2017 10:55
Categorie: - V
Pagina gelezen 1143 keren

Reacties op dit artikel

Er heeft nog niemand gereageerd.

Nieuws van den dag uit het voormalig Nederlandsch-Indië

Voor meer informatie over nieuws uit de kranten van Nederlands-Indië

La vie est un pélerinage