|
INDOPEDIA
|
|
De Indische Encyclopedie
|
19281164 Bezoekers
14 Bezoekers online
Deze artikelen zijn ook met een RSS reader te lezen. : https://indopedia.nl/data/nl-articles.xml
DE SPOOR- EN TRAMWEGEN IN NEDERLANDS-INDIË
HOOFDSTUK 2A
STAATS- EN PARTICULIERE EXPLOITATIE
Evenals in alle andere landen waar spoor- en tramwegen werden aangelegd, werd ook in Indië een levendige strijd gevoerd over de vraag of de ijzeren wegen zich in handen van den Staat moesten bevinden, dan wel in concessie aan particulieren uitgegeven mochten worden.
Aansluitpunt van de Deli Spoorweg Maatschappij te Besitang met de Athehtram.
Zoals in hoofdstuk I werd beschreven, werd het pleit eerst gewonnen door de voorstanders van particulieren aanleg en exploitatie; de Nederlandsch-Indische Spoorweg Maatschappij dankte daaraan haar ontstaan. Toen echter de eerste financiële uitkomsten teleurstelling baarden, werd het concessiestelsel vervangen door dat van staatsaanleg; dat was in 1875. Dit geschiedde niet op principiële, theoretische gronden, doch uit zuiver opportuniteitsoverwegingen. Voorstanders van het concessiestelsel zagen in, dat het vasthouden daaraan tot gevolg zou hebben, dat Java in’t geheel geen spoorwegen zou krijgen. Eenmaal tot de bouw van staatswege overgegaan, werd zonder veel getheoretiseer op die lijnen ook de exploitatie door den Staat ingevoerd. De resultaten hiermede verkregen waren zó gunstig, dat hiermede werd doorgegaan.
Het bleek weldra, dat deze nieuwe koers grote kapitalen eiste en waar Indische leningen destijds nog onbekend waren, moesten de gelden uit de gewone middelen gevonden worden. Dit gaf grote moeilijkheden, vooral toen de baten uit den verkoop van gouvernementskoffie verminderden en de kostbare Atjeh-oorlog grote sommen verslond. Het gevolg hiervan was, dat na 1883 er ernstig aan gedacht werd de aangelegde Staatsspoorwegen
Staatsspoor-feesttrein op 22 Februari 1927 bij gelegenheid van de aansluiting van de Lampong- en Palembanglijn in Zuid-Sumatra.
te verkopen. Een moeilijkheid bleek hierbij de waardebepaling, waarover men het niet eens kon worden. Tenslotte werd, toen de financiële hemel opklaarde, van den verkoop afgezien en besloten om met den afbouw der Staatsspoorwegen door te gaan. De denkbeelden van subsidieverlening en rentegarantie had de Indische Regering laten varen, daarentegen bevorderde zij den particulieren aanleg, hoofdzakelijk van tramwegen, door invoering van een vrijgevige tram weg wetgeving. Een systematische verdeling van de werkingssferen had plaats onder het bewind van Minister W. baron van Dedem, toen deze in Oktober 1893 zijn bekend spoorwegplan voor Java in Indië liet afkondigen. Uit hoofdstuk 1 is te zien hoe de particulieren naast het Gouvernement den spoorwegbouw voortzetten, Dit gaf over het algemeen weinig aanleiding tot wrijvingen, omdat de Regering zich op het standpunt stelde, dat geen lijnen in concurrentie aangelegd zouden worden wanneer door enige onderneming reeds in het vervoer werd voorzien. Alleen toen de lijn van Cheribon naar Kroja aangelegd zou worden, kwam het tusschen tien Staat en een particuliere maatschappij tot enige wrijving, terwijl de overname van de Babat-Djombangtram door den Staat een korten strijd gaf. Ook met de Oost-Java Stoomtram Maatschappij kwam het Indische Gouvernement enige muien in botsing, bijv. bij den aanleg van de lijn Soerabaia-Tarik en bij de weigering om de verbinding van de twee gescheiden netten dier maatschappij toe te staan.
Over het algemeen kan men zeggen, dat de beide exploitatie vormen naast elkaar, goed gewerkt hebben en dat de bestaande toestand van het gemengde systeem tot tevredenheid aanleiding heeft gegeven. Een ogenblik scheen het anders; dat was in de napoorlogsjaren toen de uitgaven stegen en de Staatsspoorwegen hun lage vooroorlogse tarieven zo lang mogelijk handhaafden, waardoor liet nodige accres in inkomsten achterwege bleef. Indien tijd toen de bedrijfsuitkomsten der S.S. daardoor inderdaad slecht waren, gingen hier en daar Stemmen op om de Staatsspoorwegen om te zetten in particuliere ondernemingen of in gemengde be-drijven. Zoover is het echter niet gekomen. Nu de bedrijfsresultaten weer aanleiding tot tevredenheid geven, zijn de ontevredenen verstomd en werd op den ouden voet doorgegaan. Het gevolg is, dat de Staatsspoorwegen het net in Zuid-Sumatra verder uitbouwen en de particuliere maatschappijen haar netten vergroten, zodra zich hiertoe de noodzakelijkheid doet gevoelen. Er schijnt weinig liefhebberij te zijn om nieuwe ondernemingen op te richten.
Bron: De koloniale roeping van Nederland - 1930 - De middelen van verkeer in Nederlandsch-Indië, blz 19,20 en 21
Categorie: - Spoor en Tramwegen
Pagina gelezen 1355 keren
Er heeft nog niemand gereageerd.
Voor meer informatie over nieuws uit de kranten van Nederlands-Indië
La vie est un pélerinage
© 2004-2017
