Gewrichtsaandoening II - Djamu

Men neemt een wijnfles en vult deze voor de helft met stukjes wortel van papaya gantong, doe er een eetlepel keukenzout bij en twee eetlepels kayu putih.
Vul de fles verder met arak en laat deze goed gekurkt gedurende tien dagen in de zon staan.
Met dit smeersel wijft men de pijnlijke gewrichten voor het naar bed gaan.

Heeft men last van een gewrichtsaandoening zoals hierboven, eet dan geen rebung of klentang.
Drink ook geen water uit jonge kelapa en wees matig met het eten van vlees.

Kates of Papaya
Latijnse naam: Carica papaya Linn.
Familie: Caricaceae

Een boomachtig kruid, dat de merkwaardige eigenschap heeft, bijzonder snel te groeien.
Uit zaad geplant, heeft men na zes maanden een houtachtige stam van circa twee meter hoog, die al vrucht begint te dragen.
Er zijn mannelijke en vrouwelijke bomen.
Aan de mannelijke bloeiwijzen komen nu en dan tweeslachtige bloemen voor, die zich na bevruchting tot een kates of papaya ontwikkelen.
Zulke vruchten hangen dan in tegenstelling met de gewone aan een lange steel en heten papaya gantung. Voor medicinaal gebruik worden in het bijzonder de delen van deze mannelijke bomen genomen.
De vruchten, vooral de grote soorten, lijken veel op meloenen, maar zijn langwerpig van vorm.
Het vruchtvlees is zeer sappig en oranje van kleur.
De zaden zijn zwart. De vrucht zelf is zeer verkoelend, en werkt zeer gunstig op de maagsappen en heeft menig maag- en buiklijder genezen.

Toch is kates niet voor iedereen goed.
Vrouwen met een uitgezette baarmoeder mogen geen kates eten en evenmin zij, die in de urine eiwit verliezen.
Nierlijders krijgen na het eten van kates vreselijke jeuk.
Lijders aan eczeem en vrouwen, die last hebben van witte vloed, mogen geen kates eten.

Onrijpe papaja kan men als groente stoven.
Bij de rijsttafel worden er ook zeer smakelijke gerechten van bereid.
De schil van jonge papaya scheidt bij beschadiging een vocht af, dat als getah papaya bekend is en geneeskrachtige eigenschappen heeft.
Men moet er voor zorgen, dat dit vocht niet in de ogen komt.
Dat zou blindheid ten gevolge kunnen hebben. Krijgt men door een ongeluk deze getah in het oog, wat bij kinderen nog wel eens kan voorkomen, dan is het best, het oog herhaaldelijk te wassen en te betten, met suikerwater.
De bladeren zijn koortswerend en oefenen bij mens en dier een zuiverende invloed uit.
Paarden bijvoorbeeld, die minstens eens per week papaya bladeren te eten krijgen, zullen vrij blijven van kolieken, maden, slijm ophopingen enz.

De bloemen zijn ook een gezond voedsel, dat het bloed zuivert en de eetlust opwekt.
Men kan ze met melk en boter stoven.
Ook wordt er wel tafelzuur van gemaakt.
De bloemen van de papaja gantung zijn wel eetbaar maar bitter.
Om de bittere smaak te verdrijven, worden ze gekookt met jonge blaadjes van kuda-kudaan.
Ook de wortels en de wortelbast zijn geneeskrachtig.
De gestampte zaden worden zowel in- als uitwendig gebruikt.
Ze zijn verhittend en kunnen zelfs abortus veroorzaken.

Te gebruiken bij:

Aambeien of hemorroïden
Brandwonden
Buikziekte bij volwassenen - Ontlasting van harde stof, omgeven door dof draderig slijm
Buikziekte bij zuigelingen
Buikziekten bij volwassenen - door ontstekingen der ingewanden
Diarree of buikloop In hevige mate en meestal een voorbode van leverziekte
Diarree of buikloop
Difteritis
Dysenterie
Eetlust opwekkend middel
Endeldarm ontsteking
Engelse ziekte
Fondament (uitschieten van het)
Gal (afdrijven van de)
Gewrichtsaandoening
Kindervoeding
Koortswerende middelen
Kraamvrouwenkoorts
Leverziekte
Maagkramp
Maagkwalen
Maagsappen (opwekken van de)
Maden
Malaria
Middelen ter bevordering van het plassen
Ontlasting (moeilijke)
Ontlasting bij kinderen
Podagra
Slapte In de spieren
Slijmkoliek
Speekselafscheiding (te overvloedige)
Spijsvertering (Slechte)
Spruw (Indische)
Spruw
Steenpuisten
Transpiratiemiddel
Witte vloed
Wratten

papaja

Gelam
Latijnse naam: Corypha utan

Een kleine boom, die op Java niet in het wild voorkomt maar inheems is in de Molukken en Celebes.
Uit de jonge bladeren wordt door distillatie de bekende kayu puti gewonnen.
Zuivere kaju puti is kleurloos.
Door het contract van de dampen met het koper van het distilleertoestel krijgt het handelsproduct een fraaie groene kleur.
Deze olie is in de ogen van de Indonesiër en inmiddels ver buiten Indonesië een universeel middel tegen allerlei kwaaltjes.
De vruchtjes worden onder de naam maritja bolong op Java verkocht.

gelam minyak-kayu-putih gelam

Arak

Is rum, gestookt uit de melasse van de suikerfabrieken, de zogenaamde gula tetes.
Het is een belangrijk uitvoerartikel.
De Batavia-arak staat bij de buitenlandsche afnemers het hoogst aangeschreven.

Wat op Java verkocht wordt als arak obat, is niet het beste product.

Arak is een sterke drank, die gemiddeld 33,5% alcohol bevat.

Arak is van oorsprong een Arabisch woord dat zowel zweet als sterke drank betekent.
Net als rum of cachaça is Indonesische arak een distillaat uit suikerriet, dat uitsluitend wordt geproduceerd in Indonesië.
Uniek voor de Indonesische arak is dat de fermentatie van de melasse ondersteund wordt door reeds gedeeltelijk gefermenteerde rijst.
Bovendien wordt hij gedistilleerd in een unieke "pot still" van Chinese herkomst.
De Indonesische arak wordt ook wel Batavia Arrack genoemd en wordt gestookt tot een sterkte van 60–70% alc. vol.
Op deze sterkte wordt de bulk Batavia Arrack ook geëxporteerd, voornamelijk naar Nederland, waarna de belangrijkste afzetmarkt de Zweedse is, waar arak als belangrijkste bestanddeel wordt gebruikt voor de Zweedse "punch".
Ook wordt arak gebruikt in de zoetwarenindustrie en de aroma-industrie als component van andere aroma's en als smaakversterker van een rumtoevoeging in chocolade.
Net als bij rum wordt er bij exportkwaliteit gebruik gemaakt van "blends" (vermengingen van diverse soorten) om een product met een constante kwaliteit en smaak te verkrijgen.

Medicinale arak
Naast de gewone, doorgaans kleurloze arak is er nog een bruine variëteit, die als medicijn wordt gebruikt en daarom arak obat of arak ubat heet. (Obat is Maleis voor "medicijn".)
In deze drank is het extract bijgemengd van de aromatische wortel van de kuskusplant (Vetiver, Chrysopogon zizanioides, een tropische grassoort.)