Maagkramp I – Djamu

Maagkramp geneest men met een aftreksel van jonge kates bladeren.

Ook kan men een aftreksel van de bloemen van gambir utan drinken en wel de soort met grote doffe bladeren.

Een uitstekend middel tegen maagkramp is djinten itam, als specerij te gebruiken in de spijzen.

Men kan ook de kramp verdrijven door het gebruik van kemangi (basillicum).

Kates of papaya
Latijnse naam: Carica papaya Linn.
Familie: Caricaceae

Een boomachtig kruid, dat de merkwaardige eigenschap heeft, bijzonder snel te groeien.
Uit zaad geplant, heeft men na zes maanden een houtachtige stam van circa twee meter hoog, die al vrucht begint te dragen.
Er zijn mannelijke en vrouwelijke bomen.
Aan de mannelijke bloeiwijzen komen nu en dan tweeslachtige bloemen voor, die zich na bevruchting tot een kates of papaya ontwikkelen.
Zulke vruchten hangen dan in tegenstelling met de gewone aan een lange steel en heten papaya gantung.
Voor medicinaal gebruik worden in het bijzonder de delen van deze mannelijke bomen genomen.
De vruchten, vooral de grote soorten, lijken veel op meloenen, maar zijn langwerpig van vorm.
Het vruchtvlees is zeer sappig en oranje van kleur. De zaden zijn zwart.
De vrucht zelf is zeer verkoelend, en werkt zeer gunstig op de maagsappen en heeft menig maag- en buiklijder genezen.
Toch is kates niet voor iedereen goed. Vrouwen met een uitgezette baarmoeder mogen geen kates eten en evenmin zij, die in de urine eiwit verliezen.
Hysterische vrouwen en gallijders zullen op den duur van het gebruik van kates een gele gelaatskleur en gele handen krijgen.
Nierlijders krijgen na het eten van kates vreselijke jeuk.
Lijders aan eczeem en vrouwen, die last hebben van witte vloed, mogen geen kates eten.
Onrijpe papaja kan men als groente stoven.
Bij de rijsttafel worden er ook zeer smakelijke gerechten van bereid.
De schil van jonge papaya scheidt bij beschadiging een vocht af, dat als getah papaya bekend is en geneeskrachtige eigenschappen heeft. Men moet er voor zorgen, dat dit vocht niet in de ogen komt. Dat zou blindheid ten gevolge kunnen hebben.
Krijgt men door een ongeluk deze getah in het oog, wat bij kinderen nog wel eens kan voorkomen, dan is het best, het oog herhaaldelijk te wassen en te betten, met suikerwater.
De bladeren zijn koortswerend en oefenen bij mens en dier een zuiverende invloed uit.
Paarden bijvoorbeeld, die minstens eens per week papaya bladeren te eten krijgen, zullen vrij blijven van kolieken, maden, slijmophopingen enz.
De bloemen zijn ook een gezond voedsel, dat het bloed zuivert en de eetlust opwekt.
Men kan ze met melk en boter stoven.Ook wordt er wel tafelzuur van gemaakt.
De bloemen van de papaja gantung zijn wel eetbaar maar bitter.
Om de bittere smaak te verdrijven, worden ze gekookt met jonge blaadjes van kuda-kudaan.
Ook de wortels en de wortelbast zijn geneeskrachtig. De gestampte zaden worden zowel in- als uitwendig gebruikt.
Ze zijn verhittend en kunnen zelfs abortus veroorzaken.

Gebruikt bij:

Aambeien
Brandwonden
Buikziekte bij volwassenen - Ontlasting van harde stof, omgeven door dof draderig slijm
Buikziekte bij zuigelingen
Buikziekte bij volwassenen - door ontstekingen van de ingewanden
Diarree of buikloop in hevige mate
Difteritis
Dysenterie
Eetlust opwekkend
Endeldarm ontsteking
Engelse ziekte
Uitschieten van fondament
Afdrijven van gal
Gewrichtsaandoening
Kindervoeding
Koortswerend
Kraamvrouwenkoorts
Leverziekte
Maagkramp
Maagkwalen
Opwekken van maagsappen
Maden
Malaria
Ter bevordering van urineren
Moeilijke ontlasting
Podagra (jicht)
Slapte in de spieren
Slijmkoliek
Overvloedige speekselafscheiding
Slechte spijsvertering
Indische spruw
Steenpuisten
Transpiratie middel
Witte vloed
Wratten

Gambir Utan

Latijnse naam: Jasminum multiflorum (Burm.f.) Andr.

Naam in het boek: Jasminum pubescens Willd

Familie: Oleaceae

Een klimmende heester, waarvan verschillende vormen op Java voorkomen tot op 1600m zeehoogte, meestal op zonnig terrein. Men noemt deze heester ook wel wilde jasmijn of wilde melati. De bloemen van alle vormen zijn wit en hebben acht smalle kroonslippen.

De soort, die in het bijzonder pontjasuda genoemd wordt, heeft langwerpige glimmende bladeren, de bloemen zijn klein en zitten aan trosjes bijeen, de vruchten zijn rood. Deze soort groeit het best in enigszins gematigd klimaat op kalkgrond, bijvoorbeeld tegen bergwanden maar kan met enige zorg ook in de warmte gekweekt worden.

Een andere vorm is forser, heeft grotere bloemen en ook grotere balderen die dof zijn. De bloemen vormen een remedie tegen maagkramp en de bast werkt zacht samentrekkend bij buikziekte.

Een derde vorm heeft zeer kleine glimmende blaadjes en kleine, op zich zelf staande bloemen, die een beetje geur verspreiden. Deze wordt niet als medicijn gebruikt. De heesterachtige vorm heeft bladeren als de pontjasuda en groeit veel in de warmte, liefst op vette grond. De bloemtrossen zijn groot en de kroonslippen spitser dan bij de pontjasuda. Het jonge blad en de bast worden gebruikt tegen koorts maar steeds vermengd met temu lawak, omdat ze anders te samentrekkend werken.

Gebruikt bij:

Buikziekte bij volwassenen – etterige ontlasting met bloed
Buikziekte bij volwassenen – door ontstekingen van de ingewanden
Koorts
Maagkramp
Maagzweer
Niersteen
Ontstekingen (inwendige)
Ogen (doffe)

Jinten itam

Latijnse naam: Nigella sativa L.

Familie: Ranunculaceae

Dit is zgn. zwarte komijn, die uit Engels-Indië werd aangevoerd, maar hier ook wel gekweekt wordt. Men gebruikt jinten itam in verschillende drankjes tegen geslachtsziektes en tegen buikziekte, wanneer men bang is, dat gisting de oorzaak is.

Gebruikt bij:

Diarree of buikloop met waterige ontlasting, vaak geel en soms groen of zwart
Diarree of buikloop
Dysenterie
Maagkramp
Ogen (doffe)
Spruw (Indische)
Transpiratie middel
Geslachtsziekte
Witte vloed

Basilicum/ Kemangi
Latijnse naam: Ocimum basilicum
Familie: Labiatae

Dit lekker ruikende plantje is een soort selasih. Het heeft groene stengels, groene bladstelen en witte bloemen. De plant wordt veel gekweekt langs terrasranden en op de sawa
De bladeren hebben een kalmerende werking en verdrijven lichaamsgassen.
Ze worden ook gebruikt, om vis- en vleesgerechten te kruiden.
De vruchtjes zijn een bekend genotmiddel en worden gebruikt op dezelfde wijze als selasih.
Men weekt ze in water, waardoor de vruchtwand opzwelt tot een geleiachtige massa, die met stroop of suiker een verkoelende drank maakt.
Basilicum (Ocimum) is een geslacht uit de lipbloemenfamilie (Labiatae oftewel Lamiaceae).
De naam basilicum is terug te voeren op het Oudgrieks, waar 'Basileus' koning betekent, wat ook terug te vinden is in de alternatieve benaming koningskruid.
Basilicum, met name de soort Ocimum basilicum is een kruid dat wordt gebruikt in de keuken.
Basilicum heeft een sterke geur en aroma en wordt vooral veel in de Italiaanse keuken en bij tomaat gerechten gebruikt.
Het heeft vele heilzame werkingen, waaronder het verbeteren van de spijsvertering en het voorkomen van windzucht en maag- en darmkrampen. Ook bij hoofdpijn kan basilicum helpen.
Een veel voorkomend element in verschillende (religieuze) verhalen.
In India is het een heilig kruid.
Basilicum bevat de stoffen estragol, methyleugenol en safrol.
Uit dierproeven en ander onderzoek blijkt dat deze stoffen gentoxisch en daarmee mogelijk kankerverwekkend zijn. Of basilicum daarmee ook voor mensen kankerverwekkend is moet blijken uit nader onderzoek.

Gebruikt bij: