Pandelingschap.

De oorsprong van het pandelingschap moet worden gezocht in het sterk ontwikkelde gemeenschapsleven.
Daar men in een primitieve maatschappij niets heeft kan men bij het aangaan van een schuld slechts de eigen arbeid als waarborg, als onderpand geven.
Het Maleise woord voor pandeling is „orang bëroetang”, d.i. letterlijk „schuldenaar”.
Of het Nederlandse woord „pandeling” komt van ons woord „pand” dan wel van het Javaanse „pandjër” (Minangkabaus „pandja”) - wat handgeld betekent, voorschot op werk of leverantie - is niet zeker.
(Het Javaanse woord voor pandeling is „moedjangan”).
In de inheemse maatschappij kon men ook geld opnemen op vrouw en kinderen.
Veelal is men niet in staat, door te hoge rentestandaard meestal, om tot algehele aflossing te komen, dan blijft men levenslang pandeling.
Dan is men dus zo goed als slaaf.
Het onderscheid tussen pandelingschap en slavernij (zie aldaar) is vaag en veelal moeilijk te bepalen.
Bij de dodenfeesten op Borneo bijvoorbeeld (zie onder Overlijden) behoren mensenoffers.
Deze worden gekozen uit de pandelingen.
Zo raken pandelingschap en slavernij elkaar zeer nauw.
De in de oorlog buitgemaakte gevangenen werden slaven; zij werden echter op een bepaalde waarde getaxeerd.
Konden zij de taxatiesom inlossen dan waren zij vrij. Op beiden rust dus een zakelijk recht.
Het contractuele pandelingschap is een algemeen verbreide Polynesische instelling.
Er bestaan zelfs Inlandse wetboeken op het pandelingschap (adats).
Pandelingen kunnen evenals vrouw en kinderen worden overgedragen.
Immers de bezittingen gaan over op de kinderen, dus ook de schulden. Aldus kan het pandelingschap erfelijk worden.
Een werkgever zoekt geen vrije arbeiders maar pandelingen.
De Oosterling wil geen arbeid aannemen zonder voorschot (koelie contracten, huisbedienden, enz.).
Ook dit algemeen verbreid gebruik staat in nauw verband met het pandelingschap.
Ook het dobbelen en het houden van hanengevechten leidt (leidde) tot pandelingschap.
Het gouvernement erkent het verhaal van schuld op het lichaam van de schuldenaar niet.
Op Java bestaat het pandelingschap niet meer, althans openbaar niet; als adatbeginsel komt het er nog wel voor.
Op Borneo kwam pandelingschap bijzonder veel voor; dit werd bevorderd door het vorstenbestuur van de talrijke vorstendommen.
Een groot aantal pandelingen verhoogde de luister van de vorst; deze was dan ook bereid geld te lenen aan een ieder.
Ook elders kwam en komt pandelingschap nog voor; het is een ingeroest gebruik en alleen de tijd kan algehele uitkomst bieden.
Bij het ambil anak-huwelijk (zie onder Huwelijk) is ook pandelingschap; hierin zit echter geen kwaad, zodat hierin geen overheidsingrijpen nodig is.
In 1696 begon de O. I. Compagnie reeds te ageren tegen het pandelingschap.
Daendels verzwaarde de straffen op het houden van pandelingen.

Sinds 1872 is het nemen van pandelingen tot zekerheid van schuld in geheel Ned.-Indië verboden (art. 172 I. S., Ie en 2e lid).
Het reglement op het pandelingschap, waar dit nog niet kan worden afgeschaft (Stb. 1859 no. 43 en 1865 no. 103), heeft de strekking om die afschaffing te bevorderen.
De Indische Staatsregeling (art. 172, 4e en 5e lid) beperkt het pandelingschap door te bepalen, dat het niet overgaat op de kinderen van de schuldenaars, en door het vervoer van pandelingen over zee te verbieden.
In 1902 (Stb. nos. 126 en 295) is in de afdeling Lombok van de residentie Bali en Lombok het nemen van pandelingen tot zekerheid van schuld verboden en voor die afdeling een reglement op het pandelingschap vastgesteld.
Voor de zelfbesturen is de regeling van het pandelingschap bij contract bedongen.

Creatie datum: 11/01/2021 13:51
Categorie: - P
Pagina gelezen 178 keren

Reacties op dit artikel

Er heeft nog niemand gereageerd.

Nieuws van den dag uit het voormalig Nederlandsch-Indië

Voor meer informatie over nieuws uit de kranten van Nederlands-Indië

La vie est un pélerinage